Στα χρόνια του εμφυλίου, του κ. Θοδωρή Παπαθεοδώρου

Είναι η ηλεκτρονική έκδοση της τετραλογίας του κ. Παπαθεοδώρου για τον εμφύλιο , περίπου 2.000 σελίδες συνολικά. Ακολουθούμε την ιστορία τριών οικογενειών, τριών μανάδων και των παιδιών τους (κυρίως κόρες) από τα τελευταία χρόνια της Γερμανικής Κατοχής μέχρι το τέλος του εμφυλίου. Κάθε οικογένεια έχει τα δικά της πολιτικά πιστεύω και τόσο ο χαρακτήρας της κάθε μιας πρωταγωνίστριας όσο και οι πολιτικές τους πεποιθήσεις περιγράφονται σαφώς μέσα από την ιστορία, σε μια προσπάθεια να εξηγηθούν οι κινήσεις και οι πράξεις τους.

Η ιστορία της χώρας μας διαβάζεται εύκολα και όχι σαν σχολικό μάθημα ιστορίας, είναι σαν να κάθεσαι με την γιαγιά σου και να σου διηγείται τη ζωή της. Όμως η ζωή της «γιαγιάς σου» ήταν δύσκολη, χωρίστηκε χωρίς να το επιθυμεί από τα παιδιά της, τα αρπάξανε μικρά και τα πήρανε από κοντά της ή φύγανε από μόνα τους επειδή έτσι το επέβαλλαν οι συνθήκες, και η ίδια κλήθηκε να συνεχίσει να ζει την κάθε μέρα ψάχνοντας και περιμένοντας κάποιο σημάδι που θα της έδειχνε αν το παιδί της ζει ακόμα, αν είναι καλά και πόσο ταλαιπωρείται. Και αυτό είναι το κακό της τετραλογίας: η γραφή είναι τόσο ζωντανή και άμεση που εγώ τουλάχιστον «έζησα» το κρύο, την παγωνιά και το φόβο στην καρδιά της κάθε μάνας που αποχωρίστηκε από το παιδί της. Και φυσικά δεν είναι μόνο η ιστορία των μανάδων - παρακολουθούμε και τη ζωή των κοριτσιών τα οποία όσο περνάνε οι σελίδες (και οι τόμοι της τετραλογίας) μεγαλώνουν, από μικρά κοριτσάκια γίνονται γυναίκες μέσα στον πόλεμο, την πίκρα και τις στερήσεις, όμως βρίσκουν αληθινές φίλες στην πορεία και κάποιες από αυτές τον αληθινό έρωτα. Διάσπαρτες μέσα σε όλο το διήγημα και κάποιες στιγμές χαράς, όταν έρχεται ένα κάλο νέο ή μια απρόσμενη συνάντηση, αλλά και πολλοί αποχωρισμοί, άλλοι προσωρινοί και άλλοι μόνιμοι.

Για εμένα είναι φανερό ότι έχει γίνει έρευνα και πιθανότατα ο συγγραφέας έχει μιλήσει με ανθρώπους που έχουν βιώσει αυτές τις καταστάσεις και δεν διάβασε απλώς κάποια βιβλία για εκείνη την εποχή, υπάρχουν περιγραφές (επιγραμματικές) στενάχωρων και εξαιρετικά δύσκολων καταστάσεων, αναμνήσεις και μαρτυρίες που φορτίζουν τα συναισθήματα αλλά ενσωματώνονται άψογα στη ροή της ιστορίας.

Τα τέσσερα βιβλία που αποτελούν την τετραλογία είναι με τη σειρά: 

1. Οι κόρες της λησμονιάς, 

2. Οι μάνες της άδειας αγκαλιάς

3. Τα δάκρυα των αγγέλων

4. Οι καιροί της μνήμης. 

Βαθμολογία: 10/10. 

Τα οπισθόφυλλα των βιβλίων της τετραλογίας: 

Βιβλίο 1 - Οι κόρες της λησμονιάς
Γυναίκες του εμφυλίου... Στάχυα που τα άλεθαν αλύπητα οι μυλόπετρες της Ιστορίας. Πατρίδα, κόμμα, προδοσίες, επαναστάσεις, αντάρτικα, σφαγές και, τέλος, το παιδομάζωμα. Η πιο απάνθρωπη, η πιο σκοτεινή σελίδα του αδελφοκτόνου σπαραγμού.
Γυναίκες του εμφυλίου... Κεριά αναμμένα. Σαν την Αγγέλα, τη Μέλπω και την Αριάδνη. Ρωτούσαν, έτρεχαν, πόρτες χτυπούσαν μέρα και νύχτα, με μια μονάχα ελπίδα. Πως ίσως ξανανταμώσουν μια μέρα τα βλαστάρια τους. Κάποιες τα κατάφεραν. Κάποιες άλλες όχι.

Βιβλίο 2 - Οι μάνες της άδειας αγκαλιάς
Γυναίκες του Εμφυλίου… Ψυχές που καρτεράνε τρεμοσβήνοντας…
Σαν την ψυχή της Μέλπως που συλλογιέται τη Φανούλα της, δεκαεξάχρονο κορίτσι, στον αγώνα με το τουφέκι. Παιδί την πήρε η ανάγκη μακριά, γυναίκα θα τη γυρίσει πίσω η ζωή. Αν υπάρχει ακόμη ζωή, συλλογιέται βαριά. Σαν της Αγγέλας την ψυχή, γονατισμένη μυστικά κάτω απ’ το εικονοστάσι. Και σαν την ψυχή της Αριάδνης, βουβή, χαμένη ανάμεσα στον πάνω και στον κάτω κόσμο. Ο άντρας της, ίσως κι η κόρη της, η Κατερινούλα της, στον κάτω κόσμο πια να βρίσκονται. Εκεί… εκεί μαζί τους είναι η θέση μου, συλλογιέται θλιμμένα. Εκεί και πουθενά αλλού.

Βιβλίο 3 – Τα δάκρυα των αγγέλων
Μετά τις Κόρες της λησμονιάς και τις Μάνες της άδειας αγκαλιάς, η τρίτη πράξη στην τραγωδία του λαού μας. Μια τραγωδία δίχως «από μηχανής θεό». Δίχως κανένα Θεό. Χωρίς κανένα Έλεος. Αγγέλα, Μέλπω, Αριάδνη. απόμειναν να κοιτάνε τις φωτιές ανήμπορες και ν’ αποχαιρετούν βουβά˙ μορφές και μοίρες του λαού μας αδικοχαμένες. Έτσι απόμειναν να σκέφτονται αυτούς που έφυγαν κι έσβησαν˙ τη Γιάννα από την Καστοριά, τη Φανή από τη Σαλονίκη, την Κατερίνα από την Αθήνα, τον Νίκο από την Ήπειρο, τον Θάνο από τη Θράκη.

Βιβλίο 4 – Οι καιροί της μνήμης
Μετά τον εμφύλιο σπαραγμό στα πεδία των μαχών, ένας εμφύλιος σπαραγμός στις ζωές των ανθρώπων˙ στις σχέσεις, στις φιλίες, στις οικογένειες. Μαύρες μαντίλες και χιλιάδες απουσίες απ’ τη μια μεριά. Κόκκινες σημαίες κι εκατοντάδες εκτελέσεις απ’ την άλλη. Σκύλλα και Χάρυβδη. Μετεμφυλιακή δεξιά εξουσία και αυταρχικά κομμουνιστικά καθεστώτα, παρακράτος, προσφυγιά, κόμμα, παιδομάζωμα, διώξεις, φυλακές κι εξορίες.
Ένας λαός χωρισμένος στα δυο, ματωμένος, γονατισμένος. Ένας λαός θυσία, μια παράλογη θυσία χωρίς νικητές και ηττημένους, χωρίς θύτες και θύματα. Μα κι ένας λαός που πορεύεται στους καιρούς της μνήμης παλεύοντας να σταθεί όρθιος, ν’ αντικρίσει ήλιο κι ελπίδα. Ο λαός μας.