Sonderkommando - Σλόμο Βενέτσια

Sonderkommando λοιπόν. Με υπότιτλο: "Μέσα από την κόλαση των θαλάμων αερίων". Ένα βιβλίο που αγόρασα με μεγάλη λαχτάρα πριν πολύ καιρό και άφησα αδιάβαστο μέχρι τώρα που θεώρησα ότι είμαι σε κατάλληλη ψυχολογική διάθεση. Χρειάστηκε ψυχραιμία και χρόνος, μου πήρε περίπου μια βδομάδα για να τελειώσω τις 200 σελίδες καθαρού κειμένου (οι υπόλοιπες είναι ο πρόλογος και ένα εξαιρετικό ιστορικό υπόμνημα). Ήταν στιγμές που απλά δεν ήθελα να μάθω περισσότερα και το άφηνα στην άκρη μέχρι να μπορέσω να το ξαναπιάσω.

Ξέρω ότι είμαστε πολλοί αυτοί που κυνηγάμε τα βιβλία που ασχολούνται με τον δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο. Υπάρχει τεράστια διαφορά όμως ανάμεσα στο να διαβάζεις ένα μυθιστόρημα και στο να έχεις στα χέρια σου μια αληθινή μαρτυρία. Και το συγκεκριμένο βιβλίο είναι μια καταγραφή υπό μορφή ερωτήσεων και απαντήσεων των αναμνήσεων του Σλόμο Βενέτσια, ενός Ελληνοεβραίου που εκτοπίστηκε στο Μπίρκεναου και κατάφερε να επιβιώσει.

Ξεκινά λέγοντάς μας λίγα πράγματα για τη ζωή του πριν τον πόλεμο και μετά περνά στην φριχτή περίοδο που έζησε ως κρατούμενος του στρατοπέδου Άουσβιτς -Μπίρκεναου. Περιγράφει τον τρόπο με τον οποίο μεταφέρθηκαν από την Ελλάδα στην Πολωνία και την άφιξή τους στο Άουσβιτς και στη συνέχεια το πώς γινόταν η "διαλογή" του ποιοι θα θανατωθούν κατευθείαν και ποιοι θα μεταφερθούν στο εσωτερικό του στρατοπέδου για να εργαστούν. Το κύριο μέρος ωστόσο του βιβλίου αφορά την εργασία του ως sonderkommando, ως μέλος δηλαδή της ομάδας των κρατουμένων που δουλειά τους ήταν να συνοδεύουν τους Εβραίους στο θάλαμο αερίων, στη συνέχεια να μεταφέρουν τα πτώματα στα κρεματόρια και τελικά να εξαφανίζουν τα υπολείμματα της όλης διαδικασίας.

Δεν υπάρχουν πολλά να πεις: ο Σλόμο έχει ζήσει την απόλυτη φρίκη, επιβίωσε και μας τη μεταφέρει. Δεν είναι ότι έμαθα κάτι καινούργιο, όσα περιγράφει ως γεγονότα είναι λίγο- πολύ γνωστά. Λογικά οι περισσότεροι θα έχετε δει ντοκιμαντέρ για το θέμα, ίσως να έχετε διαβάσει και άλλες μαρτυρίες, το συγκεκριμένο βιβλίο όμως νομίζω πως δεν πρέπει να λείπει από τα αναγνώσματά σας. Είναι η αλήθεια του Σλόμο μέσα από τα μάτια του, τα γεγονότα που τον σημάδεψαν. Όπως λέει ο ίδιος στο τέλος της συνέντευξης "έχει πεθάνει μέσα του η ζωή" παρότι επέζησε. Όσο και να προσπαθεί να μείνει αντικειμενικός χωρίς να μεταφέρει συναισθήματα, αυτό δεν είναι πάντα εφικτό. Τα απλά λόγια με τα οποία διηγείται δημιουργούν πολύ έντονες εικόνες, και σε αυτό βοηθούν πολύ και τα σκίτσα που υπάρχουν εμβόλιμα στο κείμενο και απεικονίζουν τα όσα περιγράφει ο Σλόμο.

Εξαιρετικό, καταπληκτικό για το είδος του, μοναδικό και διαφωτιστικό, φριχτό και δυστυχώς απολύτως αληθινό. Το μόνο (πολύ σοβαρό) πρόβλημα είναι ότι είναι εξαντλημένο, αλλά αν το βρείτε κάπου, σε βιβλιοθήκη, παλαιοβιβλιοπωλείο ή όπου αλλού, πάρτε το αμέσως.

Βαθμολογία: 10/10

Το οπισθόφυλλο του βιβλίου: 

Τρομερή μαρτυρία η αφήγηση του Σλόμο Βενέτσια, άμεση και χωρίς ρωγμές, επιβεβαιώνει τα λόγια του Πρίμο Λέβι: «Η σύλληψη και η υλοποίηση της ιδέας αυτών των λεγόμενων "ειδικών σωμάτων" υπήρξε το πιο δαιμονικό και σκοτεινό έγκλημα του εθνικοσοσιαλισμού. Μέσω αυτού του μηχανισμού, το βάρος του κρίματος πέρασε στους άλλους, και κυρίως στα ίδια τα θύματα».

«Έχω διαβάσει πάρα πολλές αφηγήσεις κρατουμένων, που κάθε φορά με κάνουν να επιστρέφω στη ζωή των στρατοπέδων. Εκείνη του Σλόμο Βενέτσια ξεχωρίζει, διότι είναι η μοναδική ολοκληρωμένη μαρτυρία ενός επιζώντος μέλους των Sonderkommando... Η δύναμη αυτής της αληθινής ιστορίας έγκειται στην απόλυτη ειλικρίνεια του συγγραφέα της, που αφηγείται μόνον όσα είδε με τα μάτια του και άκουσε με τα αυτιά του, δίχως να παραλείπει τίποτα... Μέσα από τη λιτή αυτή εξιστόρηση ξαναζωντανεύουν τα αποστεωμένα πρόσωπα, τα εξαντλημένα, παραιτημένα και τρομοκρατημένα μάτια όλων των ανδρών, γυναικών και παιδιών που θα συναντήσει για πρώτη και τελευταία φορά...»