Όταν το φεγγάρι έκλεισε τα μάτια, της Ζωγραφιάς Τσαβέα

Για να σου πω την αλήθεια, αυτό το βιβλίο το πήρα επειδή μιλάει για την Ανατολική Θράκη (τόπο καταγωγής των προγόνων μου) και επειδή είναι δύσκολο να βρω μυθιστορήματα με αυτό το θέμα δεν κάθισα καθόλου να το σκεφτώ. Όμως τελικά μου άρεσε απρόσμενα πολύ.  

Είναι η ιστορία της Ζώγιας, που στην εφηβεία της γνωρίζει τον Ρήγα και τον ερωτεύεται βαθιά. Με αφορμή αυτόν τον έρωτα η συγγραφέας μας περιγράφει τον τρόπο ζωής και την καθημερινότητα των κατοίκων της Ανατολικής Θράκης στις αρχές του εικοστού αιώνα, ενώ ταυτόχρονα κάνει και αναφορές και στα συγκλονιστικά ιστορικά γεγονότα που συνέβαιναν στην ευρύτερη περιοχή εκείνη την τόσο ταραγμένη περίοδο. 

Η έρευνα που έχει κάνει η κ. Τσαβέα για τα λαογραφικά στοιχεία είναι σίγουρα πολύ μεγάλη. Μας περιγράφει πολύ όμορφα και αρκετά λεπτομερειακά τον τρόπο ντυσίματος, τις καθημερινές οικιακές δουλειές, κάποια έθιμα και τις διατροφικές συνήθειες των κατοίκων της περιοχής. Ιδιαίτερη ένταση δίνει στον ασφυκτικό κοινωνικό κλοιό που απαγόρευε οποιαδήποτε παρεκτροπή από τα επιτρεπόμενα, και πάνω σε αυτό είναι βασισμένη η βασική ιστορία του βιβλίου.

Τα ιστορικά γεγονότα είναι δοσμένα στο βαθμό που πρέπει ώστε να προσδιοριστεί η χρονική περίοδος (Μακεδονικός Αγώνας, Βαλκανικοί πόλεμοι, αμαχητί παράδοση της Ανατολικής Θράκης) αλλά δεν κουράζουν καθόλου. Κανένα ιστορικό γεγονός δεν περιγράφεται σε περισσότερη από μισή σελίδα, και αυτό για εμένα είναι επαρκές για να καταλάβω τις συνθήκες που επικρατούν αλλά να μην αποσπαστώ από την πλοκή. 

Ο τρόπος γραφής μου άρεσε πολύ.  Η ιστορία ρέει εύκολα, η γλώσσα είναι απλή. Δεν μπορώ να πω ότι είχε πολλές ανατροπές που να με εκπλήξουν, δε νομίζω ότι χρειαζόταν κιόλας, η ιστορία με κράτησε έτσι και αλλιώς απορροφημένη. Λέει στο εξώφυλλο ότι είναι αληθινή ιστορία. Ίσως και να είναι, δεν το αποκλείω, οι εποχές που περιγράφει είναι αρκετά άγριες ώστε να επιτρέπουν στα γεγονότα να έχουν συμβεί έτσι όπως περιγράφονται. 

Γενικά, θέλω να πω ότι είναι ένα από τα πολύ καλά κοινωνικά μυθιστορήματα συγκρινόμενο με όσα έχω διαβάσει. Εκτός από τη μυθιστορία έχει να δώσει και πολλές πληροφορίες που αφορούν τη λαογραφία μιας περιοχής με τόσο ταραγμένη ιστορία που όμως δεν έχει τη θέση που της αξίζει στον κόσμο της λογοτεχνίας.  

Βαθμολογία: 9/10

Το οπισθόφυλλο του βιβλίου: 

Ανατολική Θράκη, 1908. Μέσα στις φλόγες του πολέμου γεννιέται ένας έρωτας που ακολουθεί τα χνάρια των ξεριζωμένων της πατρίδας που χάθηκε για πάντα. Ο Ρήγας δίνει στη Ζώγια μια υπόσχεση, πως ό,τι κι αν συμβεί, εκείνος θα γυρίσει. Μα οι σφαίρες δεν επιλέγουν το στόχο τους με βάση την αγάπη...
Οι δρόμοι τους χωρίζουν, οι τύχες τους αγνοούνται και το φεγγάρι κλείνει τα μάτια μπροστά στις σπαραχτικές παρακλήσεις και στα βάσανά τους...

Μόνη παρηγοριά της Ζώγιας το παιδί που έχει στα σπλάχνα της. Όμως ο χρόνος είναι αμείλικτος εκτελεστής της ευτυχίας… «Το παιδί σου πέθανε στη γέννα…», θα της πουν και θα της το αρπάξουν μέσα από τα χέρια. Πώς να αντέξει τον δεύτερο χαμό; Το δράμα του ξεριζωμού και της προσωπικής της μοίρας ξεκινά...
Τα γιουρούσια των Βουλγάρων θα ξεκληρίσουν οικογένειες και οι γυναίκες θα γίνουν λάφυρο στα χέρια τους. Η μοίρα της Ζώγιας δεν θα είναι διαφορετική.
Η λύτρωση βρίσκεται στη φυγή, στην αναζήτηση της εξιλέωσης και στη βαθιά πίστη της ότι η αγάπη δεν πεθαίνει… Γιατί βαθιά μέσα της ξέρει πως ο Ρήγας δεν τη λησμόνησε… Γιατί μια μάνα νιώθει την ανάσα του παιδιού της, ακόμα κι αν της έχουν πει πως το παιδί της χάθηκε...

Το οδοιπορικό μας αγάπης μέσα από τον πόνο της απώλειας. Μια αγάπης που δεν μπορεί να ξεχαστεί όσα χρόνια και αν περάσουν, που είναι γραφτό της να αναγεννηθεί από τις στάχτες της...