5/4/18

Οι πνευματικοί πατέρες του Νίκου Καζαντζάκη, του Δημήτρη Τσινικόπουλου


Αν και διαβάζω πολύ, σε γενικές γραμμές σπάνια πιάνω στα χέρια μου κάτι διαφορετικό από μυθιστορήματα. Αυτό όμως το βιβλίο, αφιερωμένο θα μπορούσε να πει κάποιος στον σπουδαίο Νίκο Καζαντζάκη, που όπως λέει και ο τίτλος του αναφέρεται σε εκείνους που τον επηρέασαν πνευματικά, μου τράβηξε το ενδιαφέρον.
Δε νομίζω ότι υπάρχει άνθρωπος που θα αρνηθεί ότι ο Καζαντζάκης είναι ένας συγγραφέας γνωστός παγκόσμια για το έργο του, πολυμεταφρασμένος και πολυδιαβασμένος. Επίσης, οι περισσότεροι από εμάς έχουμε διαβάσει τουλάχιστον ένα βιβλίο του - προσωπικά θυμάμαι να διαβάζω τον Καπετάν Μιχάλη στο γυμνάσιο και να ενθουσιάζομαι (αν και πιστεύω ότι αν το ξαναδιαβάσω τώρα θα λάβω τελείως διαφορετικά μηνύματα). Έχω πλάσει και μια εικόνα με τη φαντασία μου: τον φαντάζομαι καθισμένο σε ένα τραπέζι κάτω από ένα πλατάνι με τα μαλλιά ανάκατα να γράφει μανιωδώς, δίπλα του υπάρχει μια κανάτα νερό και ένα άδειο ποτήρι. Μάλλον αυτή μου η φαντασίωση είναι και ο λόγος που εξεπλάγην όταν πήρα στα χέρια μου αυτό το βιβλίο: δεν είχα σκεφτεί ποτέ ότι ο σπουδαίος αυτός άνθρωπος είχε και ο ίδιος τις πηγές του, διάβαζε και μελετούσε, διαμόρφωσε τις ιδέες του και τον χαρακτήρα του βάσει διαφόρων προσλαμβανουσών από άλλα άτομα! 
Ο  κ. Τσινικόπουλος έκανε μια τεράστια μελέτη για να γράψει το βιβλίο. Εκτός από την ανάγνωση του έργου του Καζαντζάκη συγκέντρωσε και πλήθος άλλων μελετών για τον συγγραφέα, καθώς και έκανε εκτεταμένες αναφορές στο έργο όσων τον επηρέασαν.  Το αποτέλεσμα είναι να μας δώσει πληθώρα αποσπασμάτων που να μαρτυρούν τις απόψεις του Καζαντζάκη για διάφορα θέματα καθώς και τον τρόπο με τον οποίο επηρεάστηκε από άλλους συγγραφείς, θρησκείες ή γενικά άλλα κείμενα.  
Υπάρχει εκτεταμένη αναφορά στα άτομα που ο ίδιος ο Καζαντζάκης έχει αναφέρει ότι τον επηρέασαν, αλλά και όσους ο ίδιος ο κ. Τσινικόπουλος έχει εντοπίσει να έχουν συμβάλλει στη διαμόρφωση του τρόπου σκέψης και του χαρακτήρα του. 
Σε γενικές γραμμές ήταν μια έκπληξη για εμένα αυτό το βιβλίο: είδα λίγο από τον άνθρωπο που υπήρξε πίσω από τον συγγραφέα, τον άντρα που διάβαζε, μελετούσε και μέσω της μελέτης του επέλεξε ποιες θεωρίες τον εκφράζουν και διαμόρφωσε τον χαρακτήρα του, μικρά δείγματα του οποίου εντοπίζονται στα έργα του. 
Για όσους έχετε την περιέργεια να δείτε ποιοι ήταν αυτοί που επηρέασαν τον τρόπο σκέψης και τα πιστεύω του Καζαντζάκη και ποιοι ήταν αυτοί που τον ώθησαν να ενστερνιστεί ή να απορρίψει διάφορες θεωρίες (με ότι κόστος και να είχε αυτό), καθώς και μερικές στιγμές από τη ζωή του (όπως περιγράφονται στο βιβλίο), είναι ένα εξαίρετο ανάγνωσμα. 


Το οπισθόφυλλο του βιβλίου: 

Ο πεζογράφος, ποιητής, δοκιμιογράφος, μεταφραστής, θεατρικός συγγραφέας και κυριότατα θεολογών φιλόσοφος Νίκος Καζαντζάκης (1883-1957), είναι ίσως, ο πιο πολυδιαβασμένος νεοέλληνας συγγραφέας στα τελευταία χρόνια στη χώρα μας και στο εξωτερικό. Συνάμα, ο Καζαντζάκης, υπήρξε και εξακολουθεί να είναι «σημείον αντιλεγόμενον» όχι τόσο για τη λογοτεχνική του ικανότητα, – αυτή έχει αναγνωρισθεί παγκοσμίως και ελάχιστα αμφισβητείται και από τους επικριτές του -, όσο για τις ιδέες που εκφράζει στα έργα του και μέσα από το σύνολο του έργου του. Είναι οι φιλοσοφικές του ιδέες, αυτές, που άλλους μαγνητίζουν και άλλους απωθούν. Αυτές οι ιδέες που τις βάζει στο στόμα των ηρώων του ο συγγραφέας με τόσο ζωηρό, πειστικό και παραστατικό τρόπο.

Ωστόσο, οι μέχρι τούδε μελέτες γενικά είναι ανεπαρκείς, γιατί δεν εξηγούν από πού αντλεί ο Καζαντζάκης ένα μεγάλο μέρος των ετερόκλητων και ενίοτε αντιφατικών και προκλητικών ιδεών του. Θα μπορούσε βέβαια κάποιος να ισχυρισθεί ότι είναι καθαρά καζαντζακικής προέλευσης, δηλαδή, προσωπικές πεποιθήσεις. Και πράγματι είναι. Η μεταφυσική του σχεδία είναι πολυφωνική. Αλλά οι ρίζες των ιδεών του θα πρέπει να αναζητηθούν κάπου αλλού. Το υλικό που παρουσιάζεται στην παρούσα μελέτη είναι περισσότερο πληροφοριακό, παρά αξιολογικό. Ο αναγνώστης καλείται να βγάλει μόνος του τα όποια συμπεράσματά του…

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου