Χάλκινα κατώφλια - Ισίδωρος Ζουργός

Αγαπημένο θέμα τα μυθιστορήματα που διαδραματίζονται στα Αρχαία χρόνια στην Ελλάδα ή και αλλού, πόσο μάλλον όταν έχουν την εγγύηση γραφής ενός ταλαντούχου συγγραφέα όπως ο Ζουργός. Στα "Χάλκινα κατώφλια" ο συγγραφέας εμπνέεται από τα Ομηρικά Έπη όμως δεν επιχειρεί να ξαναγράψει με τον δικό του τρόπο την Ιλιάδα και την Οδύσσεια- δεν είναι δηλαδή retelling (για να χρησιμοποιήσω τον όρο που έχει επικρατήσει). Ο Λύκαστος (ο πρωταγωνιστής) είναι παρών στον πόλεμο της Τροίας αλλά μακριά από το πεδίο της μάχης και κατά το ταξίδι της επιστροφής είναι δούλος και σύντροφος του Οδυσσέα. 

Έχουν περάσει πολλά χρόνια από τότε που διάβαζα την Ιλιάδα, αλλά νομίζω ότι τα βασικά γεγονότα της περιγράφονται όλα. Ο αφηγητής είναι δούλος στο στρατόπεδο των Αχαιών και προφανώς η ζωή του διαφέρει από των πολεμιστών. Όσα συμβαίνουν στο πεδίο της μάχης φτάνουν ως τα αφτιά του όμως η δική του καθημερινότητα (ως δούλου του Οδυσσέα) απέχει απ' όσα μας εξιστορεί ο Όμηρος. Στο δε ταξίδι της επιστροφής από την Τροία, εντόπισα κάποια κοινά σημεία με την Οδύσσεια αλλά γενικά η ιστορία διαφοροποιείται αρκετά. Γενικά, νομίζω ότι ο Όμηρος λειτούργησε απλά ως υπόβαθρο για να γράψει ο συγγραφέας την ιστορία του τοποθετημένη σε χρόνια για τα οποία μας είναι γνωστά αρκετά γεγονότα και πρόσωπα. 

Μου άρεσε πάρα πολύ το μυθιστόρημα. Από την πρώτη μέχρι την τελευταία σελίδα απορροφήθηκα, ήθελα να δω τι θα γίνει στη συνέχεια. Σίγουρα ο πόλεμος ιδωμένος από την μεριά του δούλου παρουσιάζει το δικό του ενδιαφέρον. Μας περιγράφει πολλά στοιχεία της καθημερινότητας και του τρόπου που ζούσαν οι Έλληνες (Αχαιοί στο βιβλίο) κατά τη διάρκεια της πολιορκίας, είναι πολύ ιδιαίτερος ο τρόπος που φαντάστηκε τις συνθήκες ο συγγραφέας. Και το ταξίδι του Οδυσσέα μέχρι το τέλος είναι πολύ ενδιαφέρον, τόσο τις στιγμές που περιγράφει όσα γνωρίζουμε από την Οδύσσεια όσο και τις υπόλοιπες που δημιουργήθηκαν από τη φαντασία του συγγραφέα. 

Ο Λύκαστος είναι ένας ιδιαίτερος πρωταγωνιστής, του οποίου την πολυτάραχη ζωή παρακολουθούμε για πολλά χρόνια. Κατάφερε να προσαρμοστεί σε όλες τις καμπές της ζωής του και μέσα από τις διηγήσεις του είδαμε την άσχημη ανθρώπινη πλευρά των Ελλήνων βασιλιάδων. Δεν τους παρουσιάζει σαν ήρωες αλλά σαν απλούς ανθρώπους και σαν ηγεμόνες που έχουν το δικαίωμα να αποφασίζουν για την τύχη απλών ανθρώπων, ακόμη και αν αυτή η απόφαση οδηγήσει στο θάνατό τους. 

Μέσα στη διήγηση υπάρχουν πολλά στοιχεία για τη ζωή στην Αρχαία Ελλάδα και τις γύρω περιοχές. Μας περιγράφει τις μετακινήσεις και τις δυσκολίες τους σε θάλασσα και στεριά, τα έθιμα και τους Θεούς που πιστεύουν σε διάφορες περιοχές. Μιλά για τους  ανθρώπους που αναγκάζονται να συμβιώσουν και να συνεργαστούν και  πάνω απ' όλα μιλά για έντονα συναισθήματα και αποφάσεις που λαμβάνονται και μπορούν να αλλάξουν την προβλεπόμενη ροή της ιστορίας. 

Είναι ένα εξαιρετικό μυθιστόρημα, γραμμένο με όμορφο τρόπο, μια ιστορία πλήρης που με μετέφερε στην αρχαία Ελλάδα. Το οπισθόφυλλο (το οποίο όταν διάβασα μου φάνηκε ελαφρώς δυσνόητο) δεν ανταποκρίνεται στον τρόπο γραφής της ιστορίας, όλο το βιβλίο είναι γραμμένο απολαυστικά και απλά, σε άψογα και πολύ φροντισμένα ελληνικά. Χάρηκα ειλικρινά κάθε κεφάλαιο που περνούσε από τα μάτια μου. 

Βαθμολογία: 10/10

Το οπισθόφυλλο του βιβλίου: 

Τα «Χάλκινα κατώφλια» είναι μια αφηγηματική ακροβασία, ένα παράσπιτο, ένα αυθαίρετο κτίσμα στην έπαυλη του ομηρικού κόσμου. Εκεί, ανάμεσα στους τέσσερις τοίχους του, παρακολουθούμε σε ιδιωτική προβολή τον πόλεμο της Τροίας και την επιστροφή του Οδυσσέα ιστορημένα αλλιώς. Οι βασιλιάδες είναι γυμνοί από το ηρωικό ιδεώδες, οι δούλοι και οι δούλες έχουν φωνή και μάτια, ερμηνεύουν και αναδομούν τον κόσμο της ισχύος και της θεϊκής καταγωγής.

Το μυθιστόρημα είναι η αρχή ενός ακόμη μύθου δίπλα στον κυρίαρχο μύθο. Eξιστορεί τι θα μπορούσε να συμβεί, εάν ένα πρόσωπο, επινοημένο από τον συγγραφέα, παρεισέφρεε στο στρατόπεδο των Αχαιών και με τη σταδιακή επιρροή του άλλαζε τη μοίρα του πολέμου και την πορεία του γυρισμού στην Ιθάκη.

Τα «Χάλκινα κατώφλια» μιλούν για τη γειτνίαση των πολιτισμών, για το χάσμα ανάμεσα στους απόκληρους και την κοσμική και θεϊκή εξουσία, για τη σχέση δούλου και αφέντη, όταν αυτή χάνει τους αρμούς της. Είναι μια φανταστική αφήγηση για τα φουσκωμένα πανιά και τους ανοιχτούς ορίζοντες, για την ιαματική παρουσία της γυναίκας σε έναν κόσμο πλημμυρισμένο από αίμα και χαλκό. Είναι μια καταγγελτική απεικόνιση της κτηνωδίας του πολέμου, ένα σχόλιο για τις τραγικές ορίζουσες της ανθρώπινης μοίρας, αλλά ενίοτε κι ένα μυθιστόρημα φάρσα, αφού οι εξουσίες, συχνά ανοχύρωτες, έλκουν ρινίσματα παρωδίας και σάτιρας.